Τομέας Γεωπονίας, Τεχνολογίας Τροφίμων και Περιβάλλοντος
ΤΑΞΗ: Α
Εισαγωγή στη Γεωργική Παραγωγή
Εισαγωγή
στην Τεχνολογία Τροφίμων
Η παραγωγή και η επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων έχει
ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας, όχι μόνο γιατί καλύπτει ένα σημαντικό μέρος
των διατροφικών αναγκών του πληθυσμού, αλλά και διότι η βιομηχανία τροφίμων
έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποτελεί το μεγαλύτερο βιομηχανικό
κλάδο.
Με το βιβλίο αυτό, ο μαθητής έχει μια πρώτη επαφή με την «Τεχνολογία Τροφίμων»,
που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει την έννοια και τη σημασία του τροφίμου για
την ανθρώπινη διατροφή αλλά και να εξοικειωθεί με τις πολλαπλές δραστηριότητες
του δυναμικού αυτού τομέα της βιομηχανίας.
Αρχές Επιστήμης της Διατροφής
Η επιστήμη της Διατροφής –
Διαιτολογίας διερευνά τη σχέση ανάμεσα στην πρόσληψη τροφής και τις φυσιολογικές
λειτουργίες των ζωντανών οργανισμών. Το αντικείμενό της είναι η μελέτη των
απαιτήσεων του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά, της απελευθέρωσης ενέργειας, της
σύνθεσης των μορίων που είναι απαραίτητα για την συντήρηση, ανάπτυξη και
αναπαραγωγή καθώς επίσης και την απέκκριση αποβλήτων από τον οργανισμό. Ένας ευρύτερος
ορισμός της επιστήμης της Διατροφής – Διαιτολογίας του ανθρώπου περιλαμβάνει
και τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε σχέση με την τροφική επιλογή.
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΤΑΞΗ: Β
Φυτά Μεγάλης Καλλιέργειας
Στην κατηγορία των φυτών μεγάλης καλλιέργειας, ανήκουν τα
σημαντικότερα για τη διατροφή των ανθρώπων φυτά, όπως είναι τα χειμερινά και
ανοιξιάτικα σιτηρά και ψυχανθή. Στο βιβλίο αυτό περιέχονται οι σπουδαιότερες
πληροφορίες για τα φυτά αυτά, αλλά και για σημαντικά βιομηχανικά φυτά, όπως
είναι τα ελαιούχα, τα κλωστικά, τα ενεργειακά και τα κτηνοτροφικά φυτά. Ακόμη,
περιλαμβάνονται πληροφορίες για φυτά που καλλιεργούνται σε μικρές εκτάσεις, για
φυτά που καλλιεργούνται ευρύτατα στη χώρα μας καθώς και για φυτά που δεν
καλλιεργούνται, όμως σε περίπτωση μελλοντικής καλλιέργειάς τους έχουν πολλά να
προσφέρουν.
Περιβάλλον
και Γεωργία
Η γεωργία αποτελεί σημαντικό τομέα της οικονομίας της
χώρας μας. Στον τομέα αυτό, απασχολείται σήμερα μεγάλο μέρος του εργατικού της
δυναμικού. Με βάση τα δεδομένα, η κατάσταση δεν θα αλλάξει, τουλάχιστον για το
άμεσο μέλλον. Ο τρόπος όμως με τον οποίο αυτή ασκείται, επηρεάζει το
περιβάλλον, δημιουργώντας σε αρκετές περιπτώσεις σοβαρά και δυσεπίλυτα
προβλήματα.
Στο βιβλίο αυτό, παρουσιάζονται αναλυτικά αρκετά από τα προβλήματα που
δημιουργεί ο σημερινός τρόπος άσκησης της γεωργίας, ενώ ταυτόχρονα
παρουσιάζονται και λύσεις που ελαχιστοποιούν τις δυσμενείς επιπτώσεις των
γεωργικών δραστηριοτήτων.
Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές σε σχέση με τα
περιβαλλοντικά προβλήματα και να κατανοήσουν την ανάγκη για μια γεωργική
ανάπτυξη περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον.
Φυτοπροστασία
Οι πρόοδοι που έγιναν τα τελευταία χρόνια στον τομέα της
προστασίας της γεωργικής παραγωγής από εχθρούς, ασθένειες και ζιζάνια
συνετέλεσαν στη θεαματική αύξηση της παραγωγής γεωργικών προϊόντων. Σκοπός του
βιβλίου είναι να δώσει τις απαραίτητες γνώσεις στους μαθητές, ώστε να μπορούν
να διακρίνουν τους κυριότερους ζωικούς εχθρούς, ασθένειες και ζιζάνια των
καλλιεργειών και την επίδρασή τους στην παραγωγή. Παράλληλα, τους κάνει ικανούς
να εφαρμόσουν τις κατά περίπτωση κατάλληλες μεθόδους για την αντιμετώπισή τους.
Τέλος, βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν την ανάγκη για προστασία του
καταναλωτή, των γεωργών και του περιβάλλοντος από κινδύνους που συνεπάγεται η
εφαρμογή των διαφόρων μεθόδων φυτοπροστασίας.
Φυτική Παραγωγή
Ο τομέας της Φυτικής Παραγωγής θεωρείται ως ο πιο
σημαντικός τομέας της Γεωργίας για τη χώρα μας.
Το βιβλίο δίνει γενικές πληροφορίες για τα καλλιεργούμενα φυτά και για το ρόλο
τους ως παραγωγικών μονάδων. Περιγράφει συνοπτικά τη μορφολογία και τη
φυσιολογία των φυτών και αναφέρει τους παράγοντες του περιβάλλοντος που τα
επηρεάζουν. Επισημαίνει συγκεκριμένες ουσιώδεις παρεμβάσεις του ανθρώπου για τη
μεγιστοποίηση των αποδόσεών τους και, τέλος, αναφέρεται με συντομία στον
βιολογικό κύκλο και στην οικονομική σημασία των καλλιεργούμενων φυτών.
Αμπελουργία
Το βιβλίο δίνει στους μαθητές μια αρκετά ολοκληρωμένη
εικόνα της επιστήμης και της τεχνικής της Αμπελουργίας και τους βοηθά να
αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για επιτυχημένη άσκηση στο
σημαντικό αυτό τομέα της ελληνικής γεωργίας.
Δίνει ακόμη πληροφορίες για τη μορφολογία και τον ετήσιο κύκλο της αμπέλου, τις
εδαφοκλιματικές απαιτήσεις, τον πολλαπλασιασμό, την εγκατάσταση του αμπελώνα
και τις απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες, όπως και για τη λίπανση, τη
φυτοπροστασία, την ωρίμανση και τον τρυγητό. Τέλος, το βιβλίο αναφέρεται στις
διαδικασίες σταφιδοποίησης και οινοποίησης και δίνει βασικά στοιχεία
αμπελογραφίας.
ΤΑΞΗ: Γ
Δενδροκομία
Στο βιβλίο αυτό, περιέχονται
γνώσεις και πληροφορίες απαραίτητες για τους μαθητές της ειδικότητας Φυτικής
Παραγωγής, προκειμένου να αποκτήσουν χρήσιμα εφόδια, ώστε να ασχοληθούν
επαγγελματικά με τη Δενδροκομία.
Περιλαμβάνει στοιχεία Γενικής και Ειδικής Δενδροκομίας. Ο μαθητής, μπορεί να
αντλήσει πληροφορίες για την ταξινόμηση των δενδρωδών καλλιεργειών, τη γενική
μορφολογία του δέντρου, τις μεθόδους πολλαπλασιασμού των καρποφόρων δέντρων,
την εγκατάσταση ενός δενδροκομείου, την κατεργασία του εδάφους ενός ήδη
εγκατεστημένου δενδροκομείου, την άσκηση δενδροκομικών τεχνικών (άρδευση,
λίπανση, κλάδεμα των δέντρων, αραίωμα καρπών), τη συγκομιδή και διακίνηση
γενικά των ώριμων καρπών.
Ανθοκηπευτικές
Καλλιέργειες
Το βιβλίο αυτό εξετάζει δύο από τα μεγαλύτερα αντικείμενα
της γεωργικής δραστηριότητας, την Ανθοκομία και τη Λαχανοκομία. Περιέχει
στοιχεία για τον πολλαπλασιασμό των ανθοκομικών και λαχανοκομικών φυτών και
περιγράφει τις κυριότερες καλλιεργητικές φροντίδες.
Στην ύλη του περιλαμβάνονται πληροφορίες για τα σημαντικότερα είδη
καλλωπιστικών φυτών εξωτερικού και εσωτερικού χώρου, των βολβωδών και των ανθοφόρων
φυτών σε δοχεία, ενώ παρουσιάζονται και οι κυριότερες αρχές της Ανθοδετικής.
Εκμηχάνιση
Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων
Βασική επιδίωξη του βιβλίου είναι να ενημερωθούν οι
μαθητές, ώστε να κατανοήσουν την αναγκαιότητα, τη λειτουργία, τη χρήση και την
ανάγκη συντήρησης του εξοπλισμού των γεωργικών εργασιών και να αποκτήσουν την
ικανότητα, ως επαγγελματίες, να επιλέγουν το καταλληλότερο και αποτελεσματικότερο
μηχάνημα για κάθε εργασία. Μεταξύ των πολλών κατηγοριών γεωργικών μηχανημάτων,
παρουσιάζονται τα μηχανήματα κατεργασίας του εδάφους, εγκατάστασης φυτειών,
φυτοπροστασίας, συγκομιδής, καλλιεργητικών φροντίδων, οι αντλίες και τα
μηχανήματα άρδευσης. Γίνεται επίσης ανάλυση της κατασκευής και του τρόπου
λειτουργίας των γεωργικών ελκυστήρων καθώς και των μηχανημάτων θέρμανσης των
θερμοκηπίων.
Στοιχεία
Βιολογικής Γεωργίας
Η βιολογική γεωργία σέβεται και συνεκτιμά όλους τους
παράγοντες που συντελούν στην παραγωγική διαδικασία και επιδιώκει με φυσικά και
ήπια μέσα να παράγει υγιεινή τροφή. Αποτελεί τον πιο σύγχρονο και,
μακροπρόθεσμα, βιώσιμο τρόπο άσκησης της γεωργίας, από οικολογική, κοινωνική
και οικονομική άποψη.
Σκοπός του βιβλίου αυτού, είναι να ενημερώσει τους μαθητές για τη βιολογική
γεωργία, δηλαδή πώς αυτή αντιμετωπίζει το έδαφος, τη φυτοπροστασία, τη
συγκέντρωση και μεταποίηση των προϊόντων.
Σύγχρονες Γεωργικές Επιχειρήσεις
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΟΤΩΝ
ΤΑΞΗ: Β
Ποιότητα - Ποιοτικός Έλεγχος
Το κλειδί για τον ανταγωνισμό στον τομέα των τροφίμων είναι
η ποιότητα. Οι αυξημένες απαιτήσεις των καταναλωτών οδήγησαν στη διαμόρφωση
αυστηρών προδιαγραφών για το σύνολο των χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων ενός
τροφίμου. Με το βιβλίο αυτό, ο μαθητής έρχεται σε επαφή με τα θέματα της
ποιότητας, τους παράγοντες που την επηρεάζουν, την ανάγκη ύπαρξης προδιαγραφών
και ποιοτικού ελέγχου για παραγωγή τροφίμων, τα οποία να είναι ασφαλή για την
υγεία του καταναλωτή αλλά και ελκυστικά και με χαμηλό κόστος. Στο βιβλίο,
περιλαμβάνονται επίσης για κάθε μια από τις μεγάλες κατηγορίες τροφίμων
(δημητριακά, γαλακτοκομικά κ.λπ.) πληροφορίες για τους παράγοντες που
επηρεάζουν την ποιότητά τους και τις βασικές μεθόδους ποιοτικού ελέγχου.
Μηχανολογικός Εξοπλισμός Γεωργικών Βιομηχανιών
Το βιβλίο αυτό περιέχει γνώσεις και πληροφορίες σχετικές με
τα μηχανήματα και τις συσκευές που χρησιμοποιούνται στις βιομηχανίες τροφίμων.
Καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του εξοπλισμού, που βρίσκει εφαρμογή στις
κυριότερες τεχνικές διεργασίες, όπως θερμική επεξεργασία, ανάμειξη, μηχανικός
διαχωρισμός, ελάττωση μεγέθους, συμπύκνωση, ξήρανση κ.λπ.
Στα θέματά του περιλαμβάνεται επίσης ο εξοπλισμός γραμμών παραγωγής βασικών
ειδών τροφίμων που παράγονται στη χώρα μας, καθώς και βασικά στοιχεία υγιεινής
και ασφάλειας στο χώρο εργασίας.Σκοπός του βιβλίου είναι να γνωρίσει ο μαθητής τα διάφορα είδη γεωργικών προϊόντων, τον τρόπο παραγωγής τους, τη σημασία τους για τη διατροφή του πληθυσμού και την οικονομία της χώρας, καθώς και να προσδιορίσει τους παράγοντες εκείνους που συντελούν στην παραγωγή γεωργικών προϊόντων καλής ποιότητας.
Ο στόχος του βιβλίου είναι να γνωρίσει στους μαθητές τις βασικές μεθόδους επεξεργασίας, μέσω των οποίων παρατείνεται ο χρόνος ζωής των γεωργικών προϊόντων, που προορίζονται για την ανθρώπινη διατροφή. Επίσης, να τους φέρει σε επαφή με την παραγωγική διαδικασία της μεταποίησης των βασικών γεωργικών προϊόντων, μέσα από την οποία δημιουργούνται νέες και ποικίλες μορφές τροφίμων, με σκοπό την ικανοποίηση των διαιτητικών ή και καταναλωτικών απαιτήσεων του ανθρώπου.
Παραγωγή και Χειρισμός Γεωργικών Προϊόντων
Η διατροφή του ανθρώπου αποτελείται εξ ολοκλήρου από
προϊόντα της γεωργικής παραγωγής (φυτικής και ζωικής προέλευσης). Εάν λάβουμε
υπόψη μας το γεγονός ότι χωρίς να έχουν αυξηθεί οι καλλιεργούμενες εκτάσεις, ο
πλανήτης μας καλείται να θρέψει τον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό του, τότε
αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της ανάγκης για αύξηση της παραγωγικότητας των
αγροτικών εκμεταλλεύσεων, της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων, αλλά και της
διατήρησής τους με κατάλληλους χειρισμούς.
Τρόφιμα Έτοιμα προς Κατανάλωση
Χαρακτηριστικό γνώρισμα του σύγχρονου τρόπου ζωής είναι ο
περιορισμός του διαθέσιμου χρόνου τόσο για ψώνια όσο και για την παρασκευή του
καθημερινού φαγητού. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότερα χρήματα ξοδεύονται για
φαγητό σε χώρους μαζικής εστίασης ή για παραγγελία έτοιμων φαγητών και
κατανάλωση στο σπίτι. Παράλληλα, οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των
τροφίμων οδήγησαν στην παραγωγή και διάθεση μιας μεγάλης ποικιλίας έτοιμων
τροφίμων με άριστα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Το βιβλίο αυτό ασχολείται με την
περιγραφή, κατάταξη, τεχνολογία παρασκευής, χρήση, διάθεση κ.λπ. ορισμένων
έτοιμων τροφίμων, όπως σάλτσες, γαλακτώματα, γλυκά, ροφήματα, αρτύματα, σούπες,
κ.λπ.
Στοιχεία Γεωπονίας και Αγροτικής Ανάπτυξης
Το παρόν εγχειρίδιο ως εργαλείο εκπαιδευτικής αναφοράς,
αποσκοπεί στο να εξοικειώσει τον μαθητή σε βασικές αρχές σύγχρονης γεωπονικής
τεχνογνωσίας και προσανατολισμού στον αγροτικό χώρο και να του προσδώσει την
ικανή και αναγκαία κριτική θεώρηση, αλλά και φαντασία, για τις δυνατότητες
ενδεχόμενης επαγγελματικής απασχόλησης του.
ΤΑΞΗ: Γ
Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων
Η επεξεργασία των τροφίμων είναι απαραίτητη για την παραγωγή
ειδών διατροφής στη σύγχρονη εποχή. Υπάρχει ανάγκη για ποικιλία, για μεταφορά
των προϊόντων σε μεγάλες αποστάσεις και για διαθεσιμότητα όλες τις εποχές του
χρόνου, η οποία δεν ικανοποιείται με τα νωπά αγροτικά προϊόντα. Άλλωστε, πολλά
από αυτά δεν είναι βρώσιμα, αν δεν υποστούν επεξεργασία.
Μεταποίηση Φυτικών Προϊόντων
Η επιστήμη της Τεχνολογίας Τροφίμων συνέβαλε σημαντικά στη
βελτίωση επεξεργασιών (όπως αλάτισμα, φυσική ξήρανση, κονσερβοποίηση, ψύξη
κ.ά), τις οποίες υφίστανται τα τρόφιμα πριν από την κατανάλωσή τους. Με τον
τρόπο αυτό, αυξάνεται ο χρόνος συντήρησης, βελτιώνεται η διατήρηση της
ποιότητας και της θρεπτικής αξίας, αξιοποιούνται τα υποπροϊόντα των τροφίμων.
Το βιβλίο αυτό αναφέρεται στη μεταποίηση των φυτικών προϊόντων και έχει σκοπό
να δώσει τη δυνατότητα στο μαθητή να αποκτήσει βασικές γνώσεις και δεξιότητες,
που σχετίζονται με τη μεταποίηση, τις επεξεργασίες τις οποίες υφίστανται τα
φυτικά προϊόντα, καθώς και τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας που
ακολουθούνται κατά τη μεταποίησή τους.
Μεταποίηση Ζωικών Προϊόντων
Το κρέας, το γάλα, τα αυγά και τα αλιεύματα αποτελούν βασικά
προϊόντα της πρωτογενούς ζωικής παραγωγής που χρησιμοποιούνται στη διατροφή του
ανθρώπου. Με τη μεταποίηση των προϊόντων αυτών, παράγονται πολλά νέα προϊόντα
με διαφορετικές ιδιότητες και με ικανότητα να συντηρηθούν για μεγαλύτερο
χρονικό διάστημα. Σκοπός του βιβλίου είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τις
μεθόδους μεταποίησης των προϊόντων ζωικής προέλευσης και την τεχνολογία
παραγωγής των διαφόρων νέων προϊόντων που προκύπτουν από αυτά.
Συσκευασία Τροφίμων
Η συσκευασία εκτός από περιέκτης (σακούλα, δοχείο, κιβώτιο)
που διευκολύνει τη μεταφορά, τις συναλλαγές, την αποθήκευση του προϊόντος και
τη χρήση του περιεχομένου με την πληροφόρηση που δίνει, σήμερα παίζει
αποφασιστικό ρόλο και στη διαμόρφωση των πωλήσεων με την εικονογράφηση, το
σχήμα και το σχεδιασμό της. Στόχος του βιβλίου είναι να κατανοήσει ο μαθητής τη
σπουδαιότητα της συσκευασίας για τα τρόφιμα, να γνωρίσει τα υλικά που
χρησιμοποιούνται και να κατανοήσει το ρόλο της συσκευασίας στη διασφάλιση της
ποιότητας του προϊόντος και στην ασφάλεια του καταναλωτή. Τέλος, το βιβλίο
αναφέρεται στη σημασία που έχει η σωστή χρήση των υλικών συσκευασίας για την
προστασία του περιβάλλοντος.
Το βιβλίο ακολουθεί το σχετικό αναλυτικό πρόγραμμα και διαρθρώνεται σε δέκα κεφάλαια. Ειδικότερα: το κεφάλαιο 1 ασχολείται με τις γεωργικές επιχειρήσεις σήμερα, το κεφάλαιο 2 περιέχει τις εισαγωγικές οικονομικές έννοιες για τις γεωργικές επιχειρήσεις, στο κεφάλαιο 3 γίνεται αναφορά στις θεσμικές μορφές οργάνωσης των γεωργικών επιχειρήσεων, το κεφάλαιο 4 αφορά τους συντελεστές παραγωγής και τα οικονομικά αποτελέσματα των γεωργικών επιχειρήσεων, στο κεφάλαιο 5 αναλύονται θέματα σχετικά με τους προϋπολογισμούς των γεωργικών επιχειρήσεων, στο κεφάλαιο 6 γίνεται η οικονομική απεικόνιση της επιχείρησης και παρουσιάζεται ο ισολογισμός της, το κεφάλαιο 7 δίνει τις εισαγωγικές έννοιες του μάρκετινγκ για γεωργικές επιχειρήσεις, το κεφάλαιο 8 αναφέρεται στο μάρκετινγκ μάνατζμεντ, στο κεφάλαιο 9 αναλύεται η ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης και το στρατηγικό σχέδιο και το κεφάλαιο 10 επικεντρώνεται στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.
Σύγχρονες Γεωργικές Επιχειρήσεις
